Na czym polega wygaśnięcie stosunku pracy?

Nawiązanie stosunku pracy jest równoznaczne z zawarciem odpowiedniej umowy. Oczywiście dla zdecydowanej większości z nas jednym z najlepszych rozwiązań jest zawarcie umowy na czas nieokreślony, czyli stosunek pracy, który nie jest zagrożony wygaśnięciem. Taka umowa o pracę daje pełne poczucie bezpieczeństwa, a także i chroni pracownika. Niemniej jednak w Kodeksie Pracy funkcjonuje dalej sformułowanie jakim jest wygaśnięcie stosunku pracy. Wobec tego, czym to pojęcie dokładnie jest i jakiego rodzaju umów ono dotyczy?

Jakiej umowy dotyczy wygaśnięcie stosunku pracy?

Każdy z nas automatycznie czuje się pewniej, w momencie kiedy otrzymujemy umowę na czas nieokreślony. Jest to tzw. umowa na stałe, która daje pełne poczucie bezpieczeństwa i świadomość tego, że pracodawca nie może zwolnić nas bez wyraźnego powodu. Wówczas może nastąpić jedynie rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron lub zwolnienie dyscyplinarne. Niemniej jednak wygaśnięcie stosunku pracy również jest jednym z tych pojęć prawnych, które powinno być dobrze znane każdemu pracownikowi. Dlaczego? Otóż może ono nastąpić zarówno w przypadku posiadania umowy o pracę na czas nieokreślony jak i na czas określony. W pierwszym przypadku, wygaśnięcie stosunku pracy obowiązuje w momencie:

• śmierci pracodawcy;
• śmierci osoby zatrudnionej;
• długiej nieobecności pracownika - mowa tu o nieobecności powyżej 3 miesięcy, która nie została w żaden sposób usprawiedliwiona lub powstała w wyniku aresztowania pracownika.

W tym wypadku wygaśnięcie stosunku pracy następuje bez sformułowania oświadczenia woli. Co ciekawe, istnieje tu także podstawa prawna wygaśnięcia stosunku pracy, nawet w momencie, kiedy jedna ze stron się na to nie zgadza. Mowa tu chociażby o przypadku aresztowania pracownika. Warto zauważyć, że wygaśnięcie stosunku pracy - umowa na czas określony również jest jedną z możliwości ustania całkowitego stosunku pracy. W takiej sytuacji - jak łatwo można się domyślić - pracodawca lub pracownik nie decydują się na kontynuowanie dalszej współpracy, co skutkuje rozwiązaniem umowy i jej nie przedłużeniem. 

Warto również zwrócić uwagę na to, że wiele osób może mylić wygaśnięcie stosunku pracy z jego rozwiązaniem. Oba pojęcia, generalnie, odnoszą się do tego samego skutku, czyli utraty pracy przez pracownika. Jednocześnie rozwiązanie, a wygaśnięcie stosunku pracy to dwie, zupełnie różne kwestie pod względem prawnym. W przypadku rozwiązania umowy o pracę konieczne jest złożenie stosowanych dokumentów. Z tego też powodu wiele osób może zastanawiać się jak napisać wypowiedzenie umowy o pracę lub umotywować decyzję o zwolnieniu pracownika. Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić tylko i wyłącznie za złożeniem stosownego wypowiedzenia lub przygotowania niezbędnych dokumentów, które motywują decyzję pracodawcy odnośnie zwolnienia pracownika. Oznacza to, że musi zostać wyrażona wola przynajmniej jednej ze stron, która decyduje się na zakończenie wiążącego stosunku pracy.

Wobec tego, zastanawiając się jakiej umowy dotyczy wygaśnięcie stosunku pracy, można tu wskazać na każdą z nich. Nawet w przypadku umowy na czas określony może zdarzyć się aresztowanie czy śmierć jednej ze stron, co również jest jednoznaczne z ustaniem stosunku pracy.

Podstawa prawna wygaśnięcia stosunku pracy

Wygaśnięcie stosunku pracy odbywa się w momencie, kiedy zajdą określone okoliczności. Powyżej zostały one już wymienione. Warto jednak tu odnieść się do podstaw prawnych. Wygaśnięcie stosunku pracy - Kodeks Pracy reguluje w kilku artykułach. Dokładnie są to artykuły numer 63 - 1, 63 - 2 i 66. To właśnie w nich ujęte są okoliczności, w których może nastąpić wygaśnięcie stosunku pracy. W pierwszym i drugim przypadku, czyli w momencie śmierci pracodawcy lub pracownika, wszystko wydaje się być dość oczywiste. Aczkolwiek warto tu nieco bliżej przyjrzeć się wygaśnięciu stosunku pracy spowodowanym śmiercią pracodawcy. W tym momencie Kodeks Pracy dopuszcza możliwość istnienia dwóch wyjątków. Zaliczają się do nich sytuacje, w których:

• pracowników, związanych stosunkiem pracy ze zmarłym pracodawcom przejmuje inny pracodawca - w tym momencie jednak muszą być zachowane zasady, które również zostały ściśle określone w Kodeksie Pracy, a dokładniej w artykule 23-1.
• w danej firmie lub organizacji zostanie ustanowiony zarząd sukcesyjny po śmierci pracodawcy - w tym przypadku zachowanie pełnego stosunku pracy bez jego wygaśnięcia również jest w pełni możliwe.

Kolejnym przypadkiem zawartym w Kodeksie Pracy, odnośnie wygaśnięcia stosunku pracy jest "nieobecność pracownika powyżej 3 miesięcy spowodowana aresztowaniem". Jest to dość specyficzny punkt, któremu również warto się bliżej przyjrzeć. Najprościej można zobrazować go w ten sposób:

• pracownik posiada umowę na czas określony lub nieokreślony;
• zostaje on aresztowany tymczasowo - na okres co najmniej 3 miesięcy, co z kolei doprowadza do nieobecności w miejscu pracy;
• umowa o pracę wygasa na podstawie mocy prawnej;
• wygaśnięcie stosunku pracy następuje nawet w momencie, kiedy pracownik nie wyraża na to zgody lub nie sporządza oświadczenia woli.

W tym wypadku należy rozumieć to w taki sposób, że nawet w momencie, kiedy pracownik wyraża chęć kontynuowania współpracy, to jednak w konfrontacji z okolicznościami, nie jest to możliwe z punktu widzenia prawa. Warto również mieć na uwadze referencje od pracodawców, które w tym wypadku wcale nie są koniecznością. Pracownik musi wiedzieć, że:

• po wygaśnięciu stosunku pracy, pracodawca nie jest zobowiązany do wystawienia referencji - oczywiście jeśli rozwiązanie współpracy nastąpiło z mocy prawa w wyniku aresztowania;
• choć pracodawca nie ma obowiązku wydania referencji, to jednak może się on na to zdecydować - w tym wypadku zależy to już od jego woli.

Wygaśnięcie stosunku pracy bezzwrotnie kończy współpracę pomiędzy stronami i nie jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy, co musi być podyktowane wolą przynajmniej jednej ze stron. Warto więc o tym pamiętać, co pozwoli uniknąć nieporozumień i niejasności w przyszłości.