Umowa o pracę - wszystko co warto o niej wiedzieć?

Rynek pracy jest w dzisiejszych czasach niesamowicie dynamicznym pojęciem. W zależności od branży, poziomu wykształcenia oraz doświadczenia zawodowego możemy spotkać się z różnego rodzaju ofertami pracy. Podczas całego procesu rekrutacyjnego oraz po jego zakończeniu baczną uwagę zwracamy na formę zatrudnienia. W wielu przypadkach analizujemy dostępne możliwości i zastanawiamy się co jest lepsze: umowa o pracę, czy umowa zlecenie? Drugi wariant jest z pewnością zdecydowanie bardziej pożądany. Abstrahując od tego nie sposób pominąć, że wynikają z niego pewne prawa i obowiązki, które warto znać. 

Co to jest umowa o pracę? 

Na pytanie, co to jest umowa o pracę można odpowiedzieć w różnorodny sposób. Możemy spotkać się z definicjami wynikającymi wprost z przepisów prawa, bądź płynącymi z publikacji naukowych. Niemniej jednak, najprostsza charakterystyka mówi, że umowa o pracę jest jedną z możliwości nawiązania stosunku pracy. Analizując powyższe zagadnienie nieco szerzej należy stwierdzić, że jest to czynność prawna polegająca na złożeniu oświadczeń woli przez pracownika oraz pracodawcę. Poprzez to, dokument zobowiązuje pracownika do wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w ściśle określonym miejscu i czasie. Pracodawca zobowiązuje się natomiast do zatrudnienia pracownika za ustalonym wynagrodzeniem. 

Co powinna zawierać umowa o pracę?

Podpisując tytułowy dokument warto wiedzieć, jak wygląda umowa o pracę i na jakie czynniki należy zwrócić uwagę.

Wspomniano już, że najczęściej sporządza się ją na piśmie. O to powinny zadbać obydwie strony, aby uniknąć późniejszych nieporozumień. Co więcej, umowa o pracę jako fizyczny dokument przyczyni się do szybszego rozwiązywania ewentualnych sporów.

Powyższa charakterystyka nie jest wystarczająca, aby odpowiedzieć na pytanie, co zawiera umowa o pracę. Poza jej formą pisemną, na dokumencie nie może zabraknąć takich informacji, jak:

• strony umowy,
• rodzaj umowy,
• data zawarcia, 
• warunki płacy i pracy.

Istotny jest przede wszystkim rodzaj pracy, miejsce wykonywania, czy wynagrodzenie z rozbiciem na poszczególne składniki.

Ile wynosi okres wypowiedzenia umowy o pracę?

Kolejną rzeczą, nad jaką należy zastanowić się jest to, co pracownik ma zrobić w momencie, gdy chce zrezygnować z pracy. Przede wszystkim nasuwa się pytanie, jak napisać wypowiedzenie umowy z pracy? 

Na dobrą sprawę rzadko kiedy spotkamy się ze ściśle określonym wzorem takiego dokumentu. Co prawda niekiedy możemy na trafić na predefiniowany, wewnątrzfirmowy szablon, jednak należy to do rzadkości. Z reguły sami jesteśmy zobligowani do stworzenia takiego dokumentu. W takiej sytuacji należy przede wszystkim pamiętać o tym, aby na wypowiedzeniu znalazły się: 

• dane obydwu stron (czyli pracownika i pracodawcy),
• datę i miejsce zawarcia umowy o pracę,
• podpisy stron. 

Co więcej, analizie powinien zostać poddany tryb rozwiązania umowy o pracę. Jeżeli wnioskujemy o rozwiązanie stosunku pracy na mocy porozumienia stron, wówczas powinniśmy zawrzeć proponowaną datę rozwiązania. Alternatywnie, w momencie gdy decydujemy się na standardowe wypowiedzenie, wówczas nie zapomnijmy o dniu, w którym dokonujemy tej czynności. Bieg wypowiedzenia rozpoczyna się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu złożenia wypowiedzenia. 

W tym momencie należy jeszcze odpowiedzieć sobie na pytanie, kiedy wygasa umowa o pracę w odniesieniu do powyższych sytuacji. Jeżeli mówimy o porozumieniu stron, wówczas terminem granicznym będzie proponowana data wskazana przez pracownika lub pracodawcę. 

W odniesieniu do standardowego wypowiedzenia spotkamy się z nieco inną sytuacją. Wyróżnić należy trzy okresy, które są zależne od stażu pracy w danym przedsiębiorstwie. I tak oto okres wypowiedzenia będzie trwać: 

• 2 tygodnie , jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
• 1 miesiąc , jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
• 3 miesiące , jeżeli zatrudnienie trwało co najmniej 3 lata.

Okres ten w dwóch pierwszych przypadkach może ulec wydłużeniu w momencie, gdy pracownik był zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie.

Umowa o pracę ile urlopu?

Istotną kwestią, w szczególności dla pracownika, jest to, ile dni urlopu przysługuje mu przy nawiązaniu stosunku pracy na podstawie umowy o pracę. Generalnie wyróżniamy dwie wartości: 20 oraz 26 dni. Wszystko uzależnione jest od stażu pracy oraz poziomu wykształcenia. Przyjmuje się, że pracownik pełny wymiar urlopu wynoszący 26 dni otrzymuje po przepracowaniu 10 lat. Niemniej jednak, wartości te ulegają stopniowemu zmniejszeniu wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia. Nauka wpisuje się do lat stażu pracy, a ściślej, do okresu pracy wlicza się ukończenie:

• zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
• średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
• średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
• średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
• szkoły policealnej - 6 lat,
• szkoły wyższej - 8 lat.

Istotne w tym przypadku jest również to, że powyższe okresy nie podlegają sumowaniu.

Jakie dane do umowy o pracę?

W dzisiejszych czasach zauważamy duży nacisk, jaki kładzie się na bezpieczeństwo. Nie bez znaczenia jest w tym obszarze nasza prywatność. Niemniej jednak nawiązując stosunek pracy z pracodawcą należy liczyć się z koniecznością podania pewnych, często wrażliwych informacji. To, jakie dane do umowy o pracę są potrzebne reguluje Kodeks Pracy. To ustawa, w której znajdziemy nie tylko wyżej wymienione informacje, ale też całokształt pojęcia związanego z szeroko pojętą pracą. 

Wracając do tematu danych, jakie pracodawca może zażądać od pracownika, należy wymienić przede wszystkim:

• imię (imiona) oraz nazwisko,
• datę urodzenia,
• dane do kontaktu, 
• kwalifikacje zawodowe,
• wykształcenie oraz
• przebieg dotychczasowego zatrudnienia. 

Warto w tym momencie zwrócić uwagę na dane dotyczące kwalifikacji, wykształcenia, czy przebiegu dotychczasowego zatrudnienia. Zgodnie z art. 22 §2 Kodeksu Pracy, pracodawca może zażądać ich wyłącznie wtedy, jeżeli jest to niezbędne do wykonywania danego rodzaju pracy na określonym stanowisku. 

Co więcej, powyższa lista danych nie wyczerpuje w wystarczający sposób tematu. Pracodawca może dodatkowo żądać innych informacji, poza tymi wymienionymi powyżej. Niemniej jednak musi to być ściśle uwarunkowane koniecznością dopuszczenia do pracy na danym stanowisku.

Jakie są rodzaje umów o pracę?

Aby znaleźć odpowiedź na pytanie, jakie są umowy o pracę warto przede wszystkim zwrócić uwagę na czas. To właśnie ten czynnik w główny sposób definiuje nazewnictwo dokumentu. Przede wszystkim wyróżniamy: 

• umowę na okres próbny,
• umowę na czas określony, 
• umowę na czas nieokreślony. 

Pierwsza z nich, czyli umowa na okres próbny, jest zawierana z pracownikiem na okres, który wynosi maksymalnie trzy miesiące. Umowa na czas określony zawiera w sobie dużo mniej ograniczeń czasowych, niemniej jednak okres trwania między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech. Ostatnia opcja, czyli umowa na czas nieokreślony nie zawiera oznaczonego czasu, w którym ulega rozwiązaniu.

Na koniec można zastanawiać się, ile można mieć umów o pracę? Odpowiadając na nie należy wskazać na to, że istnieją żadne prawne przeciwskazania do tego, aby pracownik zawarł umowę o pracę z dwoma pracodawcami w jednym czasie. Ewentualną przeszkodą mogą być zapisy w samej umowie zabraniające wykonywania zawodu np. na rzecz konkurencji.