Urlop macierzyński 2023 - co warto wiedzieć?

Rok 2023 obfituje w zmiany, jednymi z najistotniejszych są bez wątpienia te dotyczące kodeksu pracy. To bowiem właśnie tutaj weszła w życie obszerna nowelizacja przedstawiająca zupełnie nowe zasady dotyczące m.in. urlopu rodzicielskiego, a więc również urlopu macierzyńskiego 2023. Od kiedy obowiązują nowe przepisy i na czym polegają wprowadzone zmiany? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w dzisiejszym artykule. 

Choć część społeczeństwa zapewne doceniłoby taką inicjatywę, to wchodzące w tym roku w życie zmiany dotyczące urlopu macierzyńskiego 2023 nie są bynajmniej własnym pomysłem polskiego rządu, a skutkiem dyrektywy Unii Europejskiej work-life balance. To właśnie na mocy aktu prawa pochodnego UE wszystkie państwa członkowskie Unii są zobowiązane do wprowadzenia regulacji prawnych mających na celu osiągnięcie wskazanego celu. W przypadku dyrektywy work-life balance jest to nie tylko zaprowadzenie równowagi pomiędzy życiem zawodowym, a prywatnym, ale również zniwelowanie wciąż występujących różnic między kobietami i mężczyznami (konkretniej przeciwdziałania zjawisku ograniczania aktywności zawodowej kobiet), a także pracownikami posiadającymi dzieci i tymi bezdzietnymi.

Biorąc pod uwagę fakt, że przeprowadzone w 2021 roku badania Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) wykazały, że to właśnie polscy pracownicy przeciętnie wykonują swoje obowiązki przez 1830 godzin w ciągu roku (co jest szóstym wynikiem wśród wszystkich państw OECD i drugim wynikiem w Europie) wprowadzenie zasad regulujących ten stan rzeczy wydaje się być bardzo trafionym pomysłem. Sprawdźmy więc jak wspomniana Dyrektywa wpłynęła na urlop macierzyński 2023 - zmiany bowiem zdecydowanie da się odczuć. 

Urlop macierzyński 2023 zmiany - od kiedy obowiązują i na czym polegają? 

Zacznijmy od krótkiego przypomnienia regulacji prawnych, które panowały jeszcze kilka miesięcy temu. Jak dotąd długość urlopu macierzyńskiego uzależniona była od liczby dzieci jaką urodziła kobieta w czasie jednego porodu - wówczas na jedno dziecko przysługiwało 20 tygodni urlopu macierzyńskiego (od dnia porodu), a w przypadku przyjścia na świat większej ilości pociech przysługujący urlop ulegał wydłużeniu, jednak skorzystać z niego mogły jedynie kobiety zatrudnione na umowę o pracę. We wcześniej obwiązujących przepisach, kobieta nie mogła zrzec się urlopu macierzyńskiego - możliwością było jednak wrócenie do aktywności zawodowej w szybszym terminie, jednakże pod warunkiem przejęcia pozostałego czasu urlopu przez ojca dziecka zatrudnionego na podstawie umowy o pracę. 

Co więc się zmieniło? W myśl nowych przepisów kodeksu pracy, które weszły w życie 26 kwietnia 2023 roku, nie tylko zmieniły to ile trwa urlop macierzyński 2023, ale również ustanowiły szczegółowe zasady dotyczące jego wykorzystania. Obecnie prawo niejako narzuca to, że wymiar tzw. urlopu rodzicielskiego nie może zostać wykorzystany w całości tylko przez jednego rodzica. Ojciec oraz matka dziecka muszą się bowiem, zgodnie z zasadami work-life balance, podzielić obowiązkami i tak oto jeden z rodziców może jedynie wykorzystać maksymalnie do 32 tygodni urlopu. To czy pozostała część przepadnie czy też zostanie spożytkowana zależy tylko i wyłącznie od głównych zainteresowanych. 

Pisząc o urlopie macierzyńskim 2023 i zmianach, warto także wspomnieć o losach matek przebywających na urlopie w dniu wejścia w życie nowych przepisów. Jeżeli 26 kwietnia kobieta korzysta już z przysługującego jej rozwiązania, to automatycznie nabywa ona prawo do zwiększenia wymiaru urlopu macierzyńskiego. Oczywiście jedynie w zakresie nieprzenoszalnej części urlopu macierzyńskiego 2023. 

Urlop macierzyński 2023: ile płatny? 

Na jakiej wysokości zasiłek mogą liczyć kobiety wybierające się na urlop macierzyński w 2023? Wynagrodzenie dla świeżo upieczonych mam wynosi tyle samo ile zarabiała ona w czasie pracy. Specyficzny rodzaj świadczenia w postaci zasiłku macierzyńskiego, w zależności od tego ile pracowników zatrudnia pracodawca wypłacany jest przez ZUS bądź też właśnie pracodawcę. Jeżeli liczba osób zatrudnionych w danej firmie przekracza 20, wówczas płatnikiem zasiłków jest właśnie ten, u którego zatrudniona jest kobieta. 

Jeżeli chodzi o wysokość zasiłku na urlopie macierzyńskim, to ile płatny jest on w 2023 roku zależy od kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia jakie zatrudniona otrzymała przez okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc porodu. Jeżeli kobieta zatrudniona jest przez krócej niż rok, wówczas wynagrodzenie zostaje obliczone w oparciu o średniej pełnych, przepracowanych miesięcy. Wysokość zasiłku jest zależna od wyboru kobiety uprawnionej do jego potrzymania - może mieć on na poziomie 80% przez cały okres 1 roku, 100% przez okres pobierania zasiłku macierzyńskiego bądź też 60% przez czas w jakim pobierany jest zasiłek rodzicielski. 

Urlop macierzyński 2023 - ile trwa?

Tutaj zasada jest akurat dość prosta - im większą liczbę dzieci urodziła kobieta, tym dłuższy okres urlopu macierzyńskiego jej przysługuje. Jego wymiar reguluje art. 180 kodeksu pracy, który jasno określa, że w przypadku urodzenia jednego dziecka podczas jednego porodu okres ten wynosi 20 tygodni, przy narodzinach dwójki dzieci 31 tygodni, trójki 33 tygodni, czwórki 35 tygodni i piątki 37 tygodni. 

Każda mama musi obowiązkowo wykorzystać 14 tygodni urlopu macierzyńskiego 2023, a pozostałe 6 może niejako przekazać ojcu malucha bądź też innemu członkowi rodziny, któremu powierzone zostało wychowanie dziecka. 

Urlop macierzyński 2023 jakie dokumenty należy złożyć?  

Chcąc skorzystać z przysługującego prawa do urlopu trzeba zadbać o komplet dokumentów, które następnie należy złożyć u pracodawcy. W celu jego uzyskania trzeba dostarczyć dokumenty takie jak:

•  zaświadczenie lekarskie zawierające dokładną informację o terminie przewidywanego porodu;  
•  akt urodzenia dziecka w formie kopii z potwierdzeniem zgodności oryginału bądź też oryginalnym drukiem;
•  wypełniony przez matkę dziecka wniosek o urlop macierzyński - bo choć urlop przysługuje kobiecie z mocy prawa, to mimo wszystko powinna ona złożyć wspomniany dokument w celu poinformowania pracodawcy o okresie jego obowiązywania, a co tym idzie także czasu przebywania na urlopie macierzyńskim 2023; 

Po dostarczeniu kompletu niezbędnych dokumentów na pracodawcę nałożony jest obowiązek udzielenia urlopu macierzyńskiego, który w zależności od potrzeb kobiety zatrudnionej w jego firmie może rozpocząć się jeszcze przed porodem lub też po narodzinach dziecka bądź dzieci. Warto zadbać o to, aby we wniosek o urlop został złożony we właściwym terminie, gdyż to właśnie od tego zależy to jakiej wysokości zasiłek macierzyński zostanie kobiece, która musiała na jakiś czas zrezygnować z rozwoju zawodowego i swojej kariery.

Na koniec ważna wiadomość dla kobiet zatrudnionych na umowie zlecenie: o urlop macierzyński nie mogą ubiegać się pracownice wykonujące swoje obowiązki na podstawie wspomnianego rodzaju umowy, gdyż nie odnosi się ona do zasad kodeksu pracy, a tych zapisanych w aktualnie obowiązującym kodeksie cywilnym. Co za tym idzie muszą się one liczyć z tym, że odpowiedź na pytanie "Urlop macierzyński 2023 - ile trwa?" z pewnością nie będzie dla nich zadowalająca.